Van strenge eetregels en negatieve gedachten rondom eten tot eetstoornissen met paniekaanvallen. De Kindertelefoon en Alles Oké? Supportlijn voeren iedere dag gesprekken met kinderen en jongvolwassenen die vragen hebben of hun verhaal willen delen over een eetprobleem of -stoornis. “Uit de gesprekken blijkt dat kinderen en jongvolwassenen het vaak lastig vinden om dit onderwerp bespreekbaar te maken. Bijvoorbeeld omdat zij bang zijn om de regie kwijt te raken. Zij vertellen dan niemand in hun omgeving wat er speelt”, zegt Roline de Wilde, directeur Kindertelefoon en Alles Oké.

Vooral meisjes en vrouwen van 13 tot 20 jaar
De Kindertelefoon voert jaarlijks 1.000 tot 1.500 gesprekken met kinderen over eetproblemen en -
stoornissen, met name met meisjes (91%). Ruim 61% van de kinderen die contact opneemt is 13 tot 15 jaar, maar ook 16- en 17-jarigen nemen regelmatig contact op over dit onderwerp (28%).
Bij de Alles Oké? Supportlijn voor jongvolwassenen wordt het onderwerp eetstoornissen ook regelmatig besproken. Maandelijks worden hier dertig gesprekken over gevoerd, vooral met 18- en 19-jarigen. “Opvallend is dat binnen de gesprekken met jongvolwassenen maar liefst 99% vrouw is”, zegt De Wilde.

Angst om controle te verliezen
Uit de inhoud van de gesprekken blijkt dat veel kinderen en jongvolwassenen terughoudend zijn in het delen van informatie in hun omgeving. “Ze zijn bang voor de consequenties die het heeft als zij eerlijk zijn over hun gedachten en situatie. Bijvoorbeeld omdat er dan meer op ze gelet wordt, ze extra moeten eten of professionele hulp moeten zoeken van ouders”, aldus De Wilde.
Twijfel onder kinderen: hoe erg is het? Kinderen die negatieve gedachten hebben over eten twijfelen regelmatig aan de ernst van hun situatie. Zij geven vaak aan dat ze niet over dit onderwerp durven praten, omdat ze denken dat het niet ernstig genoeg is. Bijvoorbeeld omdat zij geen ondergewicht hebben. De Wilde: “Daarnaast horen we in deze gesprekken vaak veel ambivalentie. Zo geven sommige kinderen aan dat zij klachten als weinig energie hebben en flauwvallen niet fijn vinden, en tegelijkertijd toch willen blijven afvallen.”

Combinatie met mentale problemen bij jongvolwassenen
Ook wordt er regelmatig contact opgenomen met de supportlijnen over eetstoornissen die gepaard gaan met andere mentale problematiek. “Dit zien we met name bij de jongvolwassenen. Zij geven bijvoorbeeld aan dat zij zichzelf beschadigen of hebben paniekaanvallen, in combinatie met een eetstoornis”, zegt De Wilde.

Onzekerheid en voldoen aan ideaalbeeld: ‘strak en slank of sterk en afgetraind’
Marielle Balledux, senior adviseur Opgroeien en Opvoeden bij het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) ziet verschillende oorzaken voor eetstoornissen bij jongeren: “Eetstoornissen zijn vaak een uitingsvorm van onzekerheid, je zorgen maken en zoeken naar houvast: als je de controle in je leven kwijt bent, kan je wél controle hebben over wat je in je mond stopt. Daarnaast spelen ideaalplaatjes mee, bijvoorbeeld op social media: bij vrouwen veelal een strak, slank lichaam, bij jongens een afgetraind sterk lichaam. Jongeren die zichzelf vergelijken met dit ideaalbeeld en hier onzeker van worden, lopen meer risico op ongezonde eet- of trainingspatronen. Wanneer jongeren hier tegenaan lopen kun je samen kijken naar goede grenzen in social media gebruik, meekijken in content en hen helpen te relativeren wat zij daar zien.”

Praten over eetproblemen en -stoornissen
De Kindertelefoon en Alles Oké? Supportlijn benadrukken het belang van het bespreekbaar maken van eetproblematiek en bieden kinderen en jongvolwassenen die niet over dit onderwerp durven of willen praten in hun omgeving een luisterend oor. De Wilde: “Onze vrijwilligers luisteren naar ze en kijken samen welke behoefte ze hebben. Zo kunnen we hun gedachten helpen structureren, op zoek naar feitelijke informatie over het onderwerp, onze zorg uitspreken of indien gewenst doorverwijzen naar hulp. Daarbij houden kinderen en jongvolwassenen zelf de regie. Zij bepalen wat hun eventuele vervolgstap gaat zijn.”

Het onderzoek van De Kindertelefoon en Alles Oké? Supportlijn naar gesprekken over eetproblemen en - stoornissen werd gedaan in het kader van World Eating Disorders Action Day op 2 juni 2024. Meer informatie over het onderzoek vind je hier.

Over De Kindertelefoon en de Alles Oké? Supportlijn
De Kindertelefoon is er voor kinderen en jongeren van 8 tot 18 jaar. Dagelijks worden er meer dan 1.000 gesprekken gevoerd. Bellen via 0800-0432 en chatten via kindertelefoon.nl is gratis en anoniem. Ook heeft De Kindertelefoon een drukbezocht forum waar jongeren in gesprek kunnen met leeftijdsgenoten (vanaf 12 jaar).

De Alles Oké? Supportlijn werd opgericht door De Kindertelefoon in 2021 en is er voor jongvolwassenen van 18 tot 25 jaar. Zij kunnen contact opnemen met de goed getrainde vrijwilligers via 0800-0450 en allesoke.nl als het even niet zo lekker gaat. Alles is bespreekbaar.

De Kindertelefoon en Alles Oké? Supportlijn doen periodiek onderzoek naar de gesprekken die vrijwilligers voeren over de thema’s die leven onder kinderen en jongvolwassenen. Hiervoor werden de gesprekken via de telefoon en chat uit 2023 geanalyseerd, en werd er een representatieve steekproef naar de inhoud van de geanonimiseerde chats en forumberichten gedaan.